انواع میانگین متحرک در تحلیل تکنیکال

در این مقاله به معرفی انواع اندیکاتور میانگین متحرک در تحلیل تکنیکال اعم از میانگین متحرک ساده (حسابی)، خطی وزنی و نمایی می پردازیم. تفاوت های اندیکاتورهای مختلف میانگین متحرک در تحلیل تکنیکال را برمی شماریم و نحوه اخطار خرید و یا فروش توسط این اندیکاتورها را شرح می دهیم. در پایان این مقاله نیز به نحوه استفاده از 2 و همچنین 3 میانگین متحرک برای دریافت اخطار خرید و یا فروش با دقت بیشتری می پردازیم. با ما همراه باشید.

مقدمه

میانگین های متحرک یکی از متداول ترین و پرکاربردترین اندیکاتورهای (نوسان نما) تکنیکال می باشد. به علت ماهیت و ساختار آنها و به علت اینکه کاربرد ساده و قابل گسترشی دارند پایه و اساس بسیاری از اسیلاتورهای تکنیکال و تعقیب کنندگان روند می باشند که امروزه کاربردهای زیادی یافته اند.

تحلیل نمودارها، فرآیندی ذهنی است و از این رو آزمون صحت آن کار ساده ای نیست. به این دلیل است که تحلیل نمودارها را نمی توان به کامپیوترها واگذار کرد. در عوض قوانین میانگین متحرک در تحلیل تکنیکال به سادگی قابل برنامه ریزی با کامپیوترها می باشند و در نتیجه می توان اخطارهای خرید و یا فروش را از کامپیوتر دریافت کرد. هر چند ممکن است دو تحلیل گر تکنیکال در مورد نوع نمودار و این که مثلا با یک الگوی مثلث مواجه می باشند یا الگوی کنج اختلاف نظر داشته باشند اما نمودار میانگین متحرک که از قیمت ها به دست می آید دقیق است و جای تردید نمی گذارد.

اندیکاتور میانگین متحرک چیست ؟

ابتدا تعریفی از میانگین متحرک در تحلیل تکنیکال را ارائه می دهیم. به بیان ساده می توان گفت این اندیکاتور، میانگینی از داده های اصلی روزانه (معمولا قیمت پایانی) است. برای مثال اگر میانگین قیمت های پایانی 10 روز مد نظر باشد قیمت های آخرین 10 روز کاری را با یکدیگر جمع کرده و سپس حاصل را بر 10 تقسیم می کنیم. کلمه متحرک به این نکته اشاره دارد که فقط میانگین 10 روز آخر را در محاسباتمان لحاظ می کنیم. بنابراین داده های اصلی که برای محاسبه ی میانگین متحرک استفاده می شود (قیمت های پایانی 10 روز آخر)، با اضافه شدن هر روز کاری جدید به جلو حرکت می کند. رایج ترین راه محاسبه میانگین های متحرک استفاده از میانگین قیمت های پایانی 10 روز آخر کاری می باشد. با اضافه شدن هر روز کاری جدید، قیمت روز یازدهم حذف می شود و حاصل جمع حدید بر تعداد روزها (10) تقسیم می شود. (شکل 1 را ببینید)

شکل 1- میانگین متحرک ساده 10 روزه نماد پردیس که به همراه نمودار قیمت آن ترسیم شده است. قبل از شروع روند اصلی قیمت ها حول میانگین متحرک چندین بار نوسان کرده اند (به فلش ها توجه کنید). در روند صعودی قیمت سهم در همه حال بالای میانگین متحرک قرار می گیرد.

سوالات و ابهامات رایج در رابطه با اندیکاتورهای میانگین متحرک

ممکن است سوالات زیادی از جمله سوالات زیر در حین استفاده از میانگین های متحرک در تحلیل تکنیکال به ذهن شما خطور کند. در این مقاله به تعداد زیادی از سوالات رایج مد نظر شما مخاطبان پاسخ خواهیم داد و در ادامه مثال هایی از کاربرد این اندیکاتور را ارائه خواهیم کرد.

• دوره های کوتاه مدت به کار می رود و یا دوره های بلند مدت ؟
• آیا قیمت پایانی بهترین داده برای محاسبه میانگین متحرک است ؟
• آیا بهتر نیست که از چند میانگین متحرک در تحلیل تکنیکال استفاده شود ؟
• از بین اندیکاتورهای میانگین ساده، میانگین خطی وزنی و یا میانگین نمایی کدام نوع از میانگین بهتر از بقیه کار می کند ؟
• آیا شرایطی وجود دارد که در آن میانگین های متحرک بهتر از سایر مواقع کاربرد داشته باشد ؟

میانگین متحرک، ابزاری انعطاف پذیر با تاخیر زمانی

میانگین متحرک در تحلیل تکنیکال اساسا یک ابزار تعقیب کننده روند محسوب می شود. هدف از استفاده از این ابزار، یافتن اخطارهای شروع روندهای جدید و پایان روندهای قدیم و یا بازگشت ها می باشد. شکل ظاهری این اندیاتور اغلب همانند یک خط خمیده است.

نمی توان از میانگین متحرک همانند ابزارهایی که در تحلیل نمودارها به کار می روند برای پیش بینی حرکات قیمت استفاده کرد. میانگین های متحرک ابزارهای دنباله رو اطلاعات می باشند و به هیچ عنوان هدایت کننده نیستند. از آنها نمی توان برای جلو زدن از بازار استفاده کرد و صرفا عکس العمل آنها به بازار قابل بررسی می باشد. میانگین متحرک قیمت ها را تعقیب می کند و درباره شروع روند به ما اطلاع می دهد.

این اندیکاتور یک ابزار انعطاف پذیر است. با محاسبه میانگین داده های قیمت، خطی انعطاف پذیر به نمودار اضافه می شود که مشاهده روندهای داخل نمودار را ساده تر می کند. میانگین های متحرک دارای تاخیر زمانی نسبت به عملکرد بازار هستند.

میانگین متحرک 20 روزه نسبت به میانگین متحرک 200 روزه، ارتباط نزدیک تری با قیمت های روزانه دارد. با کم کردن دوره زمانی میانگین، این تاخیر زمانی کاهش پیدا می کند و لیکن هیچ وقت کاملا حذف نمی شود. هرچه میانگین متحرک برای دوره کوتاه تری محاسبه شود حساسیت بیشتری نسبت به تغییرات قیمت دارد. حال آنکه میانگین های طولانی تر از حساسیت کمتری برخوردار می باشند. در بازارهایی که از ثبات بیشتری برخوردار می باشند میانگین های متحرک کوتاه مدت مفیدتر ظاهر می شوند در حالی که به نظر می آید در سایر مواقع استفاده از میانگین های طولانی تر و با حساسیت کمتر، کاربرد بیشتری داشته باشند.

شکل 2- نمایی از میانگین های متحرک ساده 20 و 200 روزه نماد حریل. در زمان رکود قیمتی این یعنی از بهمن 96 تا شهریور 97 قیمت بارها در اطراف میانگین متحرک کوتاه مدت تر (20 روزه) نوسان کرده است در حالی که تمام مدت پایین تر از میانگین 200 روزه قرار داشته است.

چه قیمتی برای محاسبه میانگین متحرک مناسب است ؟

در مثال های فوق از قیمت پایانی برای محاسبه میانگین متحرک در تحلیل تکنیکال استفاده کرده ایم. هر چند به اعتقاد بسیاری از تحلیل گران، قیمت پایانی مهمترین قیمت روزانه بازار است و اطلاعات زیادی را در بر می گیرد و غالبا برای محاسبه میانگین های متحرک استفاده می شود اما باید توجه داشته باشید که برخی از تحلیل گران تکنیکال علاقه مند هستند که از سایر قیمت ها استفاده کنند. مثلا برخی ترجیح می دهند که از نقطه میانی قیمت استفاده کنند که عبارت است از حاصل جمع بالاترین و پایین ترین قیمت روزانه و تقسیم آن بر عدد دو.

برخی دیگر به این ترتیب قیمت پایانی را در محاسبات خود دخیل می کنند که حاصل جمع قیمت های بالایی، پایینی و پایانی را محاسبه و حاصل را بر عدد سه تقسیم می کنند و این عدد را مبنای محاسبه میانگین های متحرک قرار می دهند.

نوع دیگری از محاسبه نیز رایج است که در آن، دو میانگین متحرک مجزا از قیمت بالایی و پایینی را محاسبه می کنند. نتیجه به صورت یک منطقه نوسانی است که شبیه یک باند متحرک عمل می کند. با وجود تمام این روش های مختلف، قیمت پایانی هنوز رایج ترین و پرکاربردترین داده برای محاسبه میانگین های متحرک می باشد و توجه ما نیز در مثال های این مقاله به این قیمت می باشد.

میانگین متحرک ساده (The Simple Moving Average)

میانگین متحرک ساده یا حسابی متداول ترین میانگین در تحلیل های تکنیکال می باشد. اما برخی از افراد به دو دلیل مفید بودن آن را زیر سوال می برند. اولین انتقاد این است که در محاسبه این ابزار، تنها دوره زمانی خاصی لحاظ می شود (برای مثال تنها 10 روز آخر کاری). دومین انتقاد آنها به میانگین متحرک ساده این است که در محاسبات، ارزش و وزن یکسانی به روزهای آخر داده شده است. مثلا در میانگین 10 روزه، قیمت پایانی روز آخر با قیمت 10 روز پیش از اهمیت یکسانی برخوردار است.

در این نوع میانگین، قیمت هر روز 10 درصد از میانگین متحرک را تشکیل می دهد و یا در میانگین متحرک 5 روزه هر روز ارزشی معادل 20 درصد از میانگین را خواهد داشت. به اعتقاد برخی تحلیل گران روزهای آخر باید وزن بیشتری داشته باشند.

میانگین متحرک خطی وزنی (The Linearly Weighted Moving Average)

به منظور رفع مشکل وزن یکسان روزها، برخی از تحلیل گران میانگین های متحرک وزنی خطی را مطرح کرده اند. در محاسبه این میانگین قیمت روز دهم (در روش استفاده از میانگین متحرک 10 روزه) باید در عدد 10 ضرب شود، نهمین روز در عدد 9، هشمین روز در عدد 8 و الی آخر. همان طور که می بینید در این روش بیشترین وزن و ارزش به قیمت آخرین روز اختصاص دارد. سپس حاصل به دست آمده باید تقسیم بر حاصل جمع ضرایب شود. (به عنوان مثال برای میانگین 10 روزه، عدد 55 که حاصل جمع 45=10+9+8+…+2+1 می باشد). با این وجود، میانگین وزنی خطی همچنان پاسخی برای این انتقاد که میانگین متحرک فقط دوره زمانی خاصی را در بر می گیرد در خود ندارد.

میانگین متحرک نمایی (The Exponentially Moving Average)

این نوع میانگین متحرک در تحلیل تکنیکال هر دو مشکل مطرح شده درباره میانگین های متحرک ساده را حل می کند. اول اینکه میانگین متحرک نمایی، وزن بیشتری به اطلاعات روزهای جدید می دهد. بنابراین می توان گفت یک نوع میانگین متحرک وزنی می باشد. با وجود اینکه در محاسبه میانگین متحرک نمایی قیمت های قدیمی تر وزن کمتری دارند ولی تاثیر تمام قیمت های دوره مربوط را شامل می شوند.

به علاوه به کاربران اجازه می دهد تا با تغییر ضرایب، وزن بیشتر و یا کمتری را به قیمت های جدید بدهند. این کار با تعیین درصد وزنی برای قیمت آخرین روز شکل می پذیرد. به این صورت که این درصد وزنی مربوط به آخرین روز سپس با درصدی که برای روزهای قبل مشخص شده است جمع می شود. جمع هر دوی این اعداد باید 100 باشد. مثلا چنانچه برای آخرین قیمت ارزشی معادل 10 درصد (0/1) تعیین کنیم خواه ناخواه ارزش روزهای قبل عدد 90 درصد (0/09) می باشد. از تعیین این ضرایب چنین برمی آید که قیمت آخرین روز 10 درصد وزن کل میانگین را تشکیل می دهد و این معادل میانگین 20 روز کاری خواهد بود.

چنانچه ارزش کمتر از 5 درصد به آخرین قیمت بدهیم در واقع کمترین ارزش را به آن اختصاص داده و در نتیجه میانگین، کمترین حساسیت را خواهد داشت. این محاسبه می تواند معادل میانگین متحرک 40 روزه باشد.

شکل 3- میانگین متحرک نمایی 40 روزه بسیار حساس تر از میانگین متحرک ساده 40 روزه می باشد.

اخطار خرید و فروش با استفاده از اندیکاتور میانگین متحرک

متداول ترین نوع میانگین متحرک در تحلیل تکنیکال نوع ساده است. بنابراین در مثال های بعدی از این نوع میانگین استفاده شده است. برخی از معامله گران برای دریافت اخطارها صرفا از یک میانگین استفاده می کنند. برای این منظور، این اندیکاتور مربوط به روزهای مورد نظر، روی نمودار میله ای قیمت رسم می گردد. اخطار خرید به این مفهوم است که قیمت پایانی بالاتر از میانگین متحرک قرار گیرد و اخطار فروش زمانی است که قیمت پایانی، پایین تر از میانگین متحرک قرار گیرد. برای اطمینان بیشتر تحلیل گران تکنیکال علاقه مند هستند که چرخش جهت میانگین متحرک را همزمان با عبور از قیمت مشاهده کنند.

شکل 4- قبل از دی ماه، میانگین متحرک 50 روزه توسط نمودار قیمت نماد حریل قطع شده است (به دایره قرمز سمت چپ توجه کنید). اخطار فروش زمانی صادر شده است که قیمت پایانی سهم پایین تر از اندیکاتور میانگین متحرک ساده قرار گرفته است. در شهریور اخطار خرید در حالی که نمودار قیمت، میانگین متحرک را قطع کرده و با تغییر جهت میانگین متحرک صادر شده است.

چنانچه از فاصله زمانی خیلی کوتاه استفاده کنیم (مانند 5 یا 10 روزه)، میانگین های متحرک اجبارا فاصله کمی با قیمت دارند و این دو، به دفعات با یکدیگر برخورد می کنند. این اتفاق می تواند هم خوب و هم بد ارزیابی شود. استفاده از میانگین متحرک با حساسیت بالا امکان افزایش تعداد معاملات را پدید می آورد (پرداخت کارمزد بیشتر به کارگزاری!) و نیز ممکن است اخطارهای نادرست زیادی نیز صادر کند، زیرا برخی از تغییرات کوتاه مدت و تصادفی سهم می توانند باعث ایجاد اخطارهای نادرست شوند.

هر چند میانگین های کوتاه مدت تر اخطارهای اشتباه بیشتری صادر می کنند اما در عوض این برتری را دارند که اخطارهای تغییر روند را خیلی زودتر صادر کنند. به همین دلیل است که میانگین های متحرک حساس تر اخطارهای به موقع تری صادر می کنند. در اینجا ما با یک مسئله مواجه هستیم. هدف یافتن میانگینی است که حساسیت آن در حدی باشد که بتواند اخطارهای به موقعی صادر کند و در عین حال به دلیل حساسیت زیاد در برابر تغییرات تصادفی اخطارهای اشتباه صادر نکند.

شکل 5- میانگین متحرک 9 روزه ساده اخطارهای سریع تری صادر کرده است. اما میانگین متحرک بلند مدت تر کندتر ولی قابل اعتمادتر است. به دایره سبز رنگ توجه کنید. قیمت پایانی نماد حریل بالاتر از اندیکاتور میانگین متحرک 9 روزه قرار گرفته است و به نحوی اخطار خرید داده است اما این اخطار زود هنگام بوده است و پس از آن قیمت سهم افت کرده است.

به طور کلی در حالی که میانگین بلند مدت تر در زمان باقی ماندن روند در مسیر خود کارایی بیشتری دارد ولی در زمان بازگشت اشکالات زیادی از خود نشان می دهد. عدم حساسیت میانگین بلند مدت که از درگیری بیش از اندازه آن با تصحیح های کوتاه مدت روند اصلی، جلوگیری می کند، در زمان بازگشت روند به ضرر معامله گر کار می کند. در اینجا این طور مطرح می کنیم که میانگین بلند مدت در زمان باقی ماندن روند بهتر کار می کند در حالی که میانگین کوتاه مدت در زمان آماده شدن روند برای برگشت، عملکرد بهتری دارد. مشخص شده که استفاده از تنها یک میانگین متحرک به تنهایی چندین مشکل ایجاد می کند و بهتر است که همواره دو میانگین متحرک به کار گرفته شود.

استفاده از دو میانگین متحرک برای دریافت اخطارهای خرید و فروش

به این تکنیک روش دو خط متقاطع گفته می شود. به این معنا که اخطار خرید زمانی ساطع می شود که میانگین کوتاه مدت تر از میانگین بلند مدت تر عبور و رو به بالا حرکت کند. دو ترکیب رایج، میانگین های 5 و 20 روزه و دیگری 10 و 50 روزه می باشند. در حالت اول اخطار خرید زمانی صادر می شود که میانگین 5 روزه میانگین 20 روزه را قطع کند و رو به بالا حرکت کند و در زمانی که این برخورد رو به پایین انجام شود و میانگین 5 روزه پایین تر از میانگین 20 روزه قرار گیرد، روند نزولی آغاز می شود. تکنیک استفاده همزمان از دو میانگین متحرک در مقایسه با استفاده از یک میانگین متحرک باعث ایجاد کمی تاخیر نسبت به بازار می شود ولی در عوض اخطارهای نادرست کمتری ایجاد می شود.

شکل 6- روش دو خط متقاطع در نماد پاسا که از دو میانگین متحرک استفاده می شود. ترکیب میانگین های 5 و 20 روزه که در بین معامله گران طرفداران زیادی دارد.

استفاده از سه میانگین متحرک و یا روش سه خط متقاطع

حال به روش استفاده از سه میانگین متحرک در تحلیل تکنیکال می رسیم. رایج ترین ترکیب مورد استفاده در این روش به کار بردن سه میانگین متحرک 4، 9 و 18 روزه است. قبلا این نکته را توضیح دادیم که میانگین متحرک های کوتاه مدت تر، دنباله روی بیشتری از قیمت داشته و نسبت به میانگین های بلند مدت تر فاصله کمتری با قیمت روزانه دارند. به این ترتیب می توان گفت که کوتاه مدت ترین میانگین متحرک، یعنی 4 روزه بسیار به قیمت نزدیک است و پس از آن به ترتیب میانگین های متحرک 9 و 18 روزه قرار دارند. بنابراین اصلی ترین نشانه یک روند افزایشی این است که میانگین 4 روزه بالاتر از میانگین 9 روزه ای قرار گرفته است که خود بالاتر از میانگین 18 روزه می باشد و در روندهای کاهشی و بازگشت ها دقیقا مخالف این اتفاق می افتد. یعنی این بار میانگین 4 روزه است که پایین تر از میانگین 9 روزه قرار دارد و همچنین میانگین 9 روزه نیز پایین تر از میانگین 18 روزه قرار می گیرد.

در یک روند نزولی اخطار خرید زمانی صادر می شود که میانگین 4 روزه بالاتر از میانگین 9 و 18 روزه قرار گیرد و زمانی تایید می گردد که میانگین 9 روزه نیز بالاتر از میانگین 18 روزه قرار گیرد. یعنی در نهایت میانگین 4 روزه بالاتر از 9 روزه و میانگین 9 روزه بالاتر از 18 روزه باشد.

شکل 7- ترکیب میانگین های متحرک 4، 9 و 18 روزه یکی از ترکیب های محبوب برای معامله گران است. در دایره سبز رنگ ابتدا میانگین 4 روزه چرخش داشته و بالاتر از دو میانگین دیگر قرار گرفته است. بعد از آن میانگین 9 روزه بالاتر از میانگین 18 روزه قرار گرفته است و این سیگنالی برای خرید و به تبع آن رشد سهم می باشد.

در زمان وقوع تصحیح یا تثبیت روند ممکن است تداخلاتی در خطوط میانگین متحرک رخ دهد اما روند اصلی به حال خود باقی می ماند. برخی از معامله گران می توانند از این فرآیندهای تداخلی سود کسب کنند و برخی دیگر ممکن است از آن به عنوان فرصتی برای خرید استفاده کنند. در این بخش با توجه به میزان ریسک پذیری شخص، انعطاف پذیری بسیار زیادی برای استفاده از قوانین دارد.

در زمان بازگشت یک روند صعودی، ابتدا کوتاه مدت ترین (حساس ترین) میانگین متحرک 4 روزه پایین تر از میانگین های 9 و 18 روزه قرار می گیرد. این تنها یک اخطار فروش محسوب می شود. برخی از معامله گران به همین دلیل ابتدایی اکتفا کرده و شروع به نقد کردن خریدهای خود می کنند. اگر بعد از آن میانگین بلندمدت تر یعنی میانگین متحرک 9 روزه نیز پایین تر از میانگین 18 روزه قرار گرفت اخطار فروش اولیه تایید می شود.

توجه : این مطلب اقتباسی از کتاب تحلیل تکنیکال در بازار سرمایه به تالیف جان مورفی و به ترجمه کامیار فراهانی فرد و رضا قاسمیان لنگرودی می باشد.